AURKEZPENA
Jenio italiarraren operarik unibertsalenetakoa eta bere lanik gogokoenetakoa, nazioarteko aitorpena ekarri zion, eta, 1851n estreinatu zenetik, etengabe antzeztu izan da antzokietan. Indar ukaezineko bidaia dramatiko hau, hiru ekitalditan banatua, pasioz, engainuz, aita-alabaren arteko maitasunaz eta mendekuz gainezka, Victor Hugoren ‘Le Roi s’amuse’ antzezlanean oinarrituta dago. Istorioak bufoi batek bere bizitzako edertasun- eta gaiztakeria-elementu kontrajarriak orekatzeko bizi duen borroka kontatzen du. Obra unibertsala da, oso-oso ezaguna, oraindik ere publiko guztien gustukoenetakoa.
Bufoi gizajoa, alabari zerbait txarra gerta dakiokeelako izututa bizi dena, Amartuvshin Enkhbat baritonoak antzeztuko du, Bilboko denboraldian debuta egingo duenak. Sabina Puértolasek Gilda setatia gorpuztuko du, Dukearenganako pasioa ala aitarenganako maitasuna hautatu ezinean dabilena. Aparteko soprano honek indar dramatiko handiko une eta eszenak kantatuko ditu. Hirukote protagonista Ismael Jordi tenor jereztarrak osatuko du, Duca di Mantua promiskuoaren larruan, eta, besteak beste, lirikaren munduko melodiarik ezagunenetakoa abestuko duen: ‘La donna è mobile’.
Daniel Oren maisu entzutetsua, joandako denboraldietan ezin hobeto lan egiten dakiela erakutsi izan duena, musika-zuzendaritzaz arduratu, eta Bilbao Orkestra Sinfonikoa doinu ederrez jositako partiturari musika jartzeko zuzenduko du.
Eszena-zuzendaritzan, Miguel del Arco zuzendari polifazetikoa. Antzerki- eta zinema-zuzendari, aktore eta antzerkigile honek hainbat Max sari jaso ditu, eta hala pertsonaien nortasuna nola eszenetako giroak estilo modernoz agertzeko duen ausardiagatik nabarmentzen da. Oraingoan, estetika garaikidez eratutako eszenaratze eraginkorra dakar istorioaren korapiloa azaltzeko, non otsoek eta scort-ek giza izaeraren, sexuaren, indarkeriaren, maitasunaren edo gorrotoaren adierazpenak irudikatuko dituzten. Unerik bizienak proiekzio espresionisten bidez nabarmenduko dira.
FITXA ARTISTIKOA
ANTZEZLEAK
- Rigoletto
- Gilda
- Duca di Mantova
- Sparafucile
- Maddalena
- Monterone
- Giovanna
- Borsa
- Marullo
- Conde Ceprano
- Condesa Ceprano
- Un Paggio
- Un Usciere
TALDE ARTISTIKOA
- Director Musical
- Director De Escena
- Escenografía
- Vestuario
- Iluminación
- Coreografía
- Director Del Coro
- Orquesta
MULTIMEDIA
Rigoletto
PUBLICACIONES
AUDIO
Youtube
SINOPSIA
Ekintza Mantuan garatuko da, XVI. mendean. Dukearen jauregian, aparteko festa ospatzen ari dira. Hark, bere konkistak Borsa gortesauari harrotasunez kontatu ondoren, igandero elizan ikusten duen neska gazte bat desio duela aitortuko dio (elizara joan ohi da, mozorrotuta, emakumeak konkistatzera). Aldi berean, Cepranoko kondearen emazte erakargarria gorteatzen ari da. Gorteko bufoi konkordunak, Rigolettok, iseka egiten dio Cepranokoari, baina gortesauek, haren txantxekin barre egin arren, mendeku hartu nahi diote. Horretarako, badute sekretu baten berri: Rigolettok emakume bat du ezkutuan, eta bere maitalea delakoan daude. Dantzaldia hasita dagoenean, Monterone kondeak bere alabaren ohorea defendatzeko asmoz etengo du, dukeak hura ere seduzitu baitu. Rigolettok adarra joko dio eta gizonak, aretotik kanpora ateratzen ari direla, madarikazioa egingo die dukeari eta, batez ere, Rigolettori. Hau hitzik gabe geratu da.
Gauez, kalezulo batean, Rigolettok, bere kapan bilduta, Monteroneren madarikazioa darabil gogoan. Sparafucilerekin topo egin, eta hark sikario-zerbitzuak eskaintzen dituela esango dio. Izena eta helbidea galdetu ondoren, berriz bakarrik dagoela zeharo atsekabetzen duenaz pentsatzen hasiko da: itxuragabea da, zorigaiztokoa, iseken jomuga etengabea, eta, hala ere, bere ogibideak besteei barre eginarazten dio. Hala, Sparafucile jasan izan dituen irain guztiengatiko ordaina jasotzeko aukeratzat joko du. Etxean, emaztea hil zitzaionetik maita dezakeen pertsona bakarra dauka zain: Gilda alaba. Beldur da norbaitek bere sekretua ezagutuko ote duen, batik bat gortesauek. Susmotan itota etxera iristen ari dela, dukea isilpean sartzen ikusiko du, benetako nortasuna ezkutatzen dioten arropak soinean. Gildaren aurrean, Gualtier Maldè ikasle gizajoa balitz bezala jokatzen du. Mutil gaztea elizan hurbildu zitzaion behin, eta orain maite duela aitortzen ari zaio. Bien arteko idilioa kanpoaldeko hotsek etengo dute. Dukeak alde egingo du, Giovannak lagunduta; Rigolettok alaba zaintzeko eskatu dio neskari, baina dukeak diruarekin erosi du. Gilda, ikaslearekin egon ondoren, liluratuta dago. Kanpoan, Marullo, Borsa eta gainerako gortesauak armak eskuan eta mozorrotuta daude, bufoi konkordunaren ustezko maitalea bahitzeko asmoz. Rigolettori Cepranoko kondearen emaztea bahitu nahi dutela sinetsaraziko diote. Hala, haiekin bat egin, eta maskaratuta eta begiak estalita eskailerari eutsiko dio, besteek harresian gora egin dezaten. Bahitzen duten bitartean, Gildak zapata bat galduko du. Begietako estalkia kendu ostean, Rigolettok oinetakoa ikusi, etxera korrika abiatu, eta heldutakoan engainuaz ohartuko da. Orduan, madarikazioaz oroituko da.
Bigarren ekitaldia dukearen jauregiko areto batean hasiko da. Dukea oso aztoratuta dago: Gildaren etxera itzulita, hutsik aurkitu du. Haserre, mendeku hartuko duela zin egingo du, nahiz eta, neskatoaz oroitzean, nolabaiteko samurtasuna agertuko duen. Marullo, Ceprano, Borsa eta gainerako gortesauak etorri, eta gaueko abentura kontatzen hasiko dira: halaxe jakingo du dukeak Gilda jauregian dagoela, eta, denak txundituta utzirik, ziztu bizian alde egingo du. Ondoren, Rigoletto sartuko da, zeharo atsekabetzen duen kezka ezkutatzeko ahaleginak eginez, eta, urduri, ingurua behatzen hasiko da. Halako batean, morroi bat dukearen bila agertuko da, dukesaren aginduz, baina gortesauek jakinaraziko diote kontu garrantzitsu bat duela esku artean. Kontu hori benetan bere alaba dela ohartu bezain laster, Rigoletto sutan jarriko da: suminduta, aterantz joko du garrasika eta biraoka, baina azkenean alaba itzultzeko erregutuko die gortesauei. Gildak, aitarekin elkartu ostean, ohorea galdu duela aitortu eta ustezko Gualtier Maldè, dukea benetan, nola ezagutu zuen kontatuko dio. Rigolettok mendekua prestatzeari ekingo dio.
Hirugarren ekitaldia Mincio ibaiaren eskuineko bazterrean gertatuko da. Bertan, ostatu zaharkitu bat dago, eta urrunago Mantua. Gauez, Gilda eta Rigoletto kalean daude. Aitak dukearekin maiteminduta dagoen galdetuta, alabak baietz diotso. Gero, Rigolettok ostatu barrura begiratzeko eskatuko dio: bere maite gaztea, zalditeriako ofizialez mozorrotuta, gela bat, ardoa eta maitasunezko kanta bat abestu diezaiotela eskatzen ari da. Orduan, Maddalena jaitsiko da, dukeak gorteatzen duen emakume bat. Sparafucileren eta Rigolettoren arteko elkarrizketa azkarrak dukea hiltzeko akordioa egin dutela jakitea ahalbidetuko du. Rigoletto alaba kontsolatu nahian dabil, dukeak Maddalenarekin izan duen jokaeragatik nahigabetuta baitago, eta berehalako mendekua hitzemango dio. Gildak Veronara joan behar du, han elkartuko dira berriz biharamunean. Gilda joan eta gero Rigolettok urrezko hamar ezkutu emango dizkio Sparafucileri aurrerapen gisa; gainerako hamarrak dukearen gorpua ekartzen dionean emango dizkio. Ekaitza dator.
Dukea lotara joan denean, Maddalenak gaztea ez hiltzeko erregutuko dio Sparafucileri, bere nebari. Gilda Veronara ihes egiteko erabili behar zituen gizon-arropak jantzita itzuliko da ostatura eta, inork ikusi gabe, neba-arreben arteko elkarrizketa entzungo du. Maddalena konkorduna akabatzea iradokitzen ari zaio nebari: dukea ederregia da eta berarekin maiteminduta dago. Sparafucilek uko egingo dio, baina hautatutako biktima ostatuko beste edozein bezerorekin ordezkatzeko prest agertuko da, betiere gauerdia baino lehen iristen bada, ordu hori adostu duelako Rigolettorekin. Gildak Jainkoari eta aitari barkamena eskatu, maite eta salbatu nahi duen gizonari onena opa, eta atea joko du. Orduan, Sparafucilek hil egingo du. Ekaitza baretu egin da.
Gauerdian, Sparafucileri zor ziona ordaindu ondoren, Rigoletto zaku barruko gorpua ibaira botatzera abiatuko da. Bat-batean, dukearen ahotsa entzungo du, lehengo kantutxo bera abesten. Larrituta eta zoritxarrik handienaren beldurrez, zakua hautsi eta Gilda ikusiko du; neskatoak, oraindik bizirik, zer gertatu den kontatuko dio, eta barkamen-hitzak ahotan hilko da. Zeruan, amaren ondoan, aitaren alde otoitz egingo du. Rigoletto, ia guztiz erotuta alabaren gorpuaren gainera erori, eta gertatutako guztian Monteronek operaren hasieran botatako madarikazioaren eragin ikaragarria antzemango du.